ಅರುಲ್ಮಿಗು ಜಂಬುಕೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಅಥವಾ ತಿರುವನೈಕಾವಲ್ ಜಂಬುಕೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಇದು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ತಿರುಚಿರಾಪಳ್ಳಿ (ತ್ರಿಚಿ) ಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀರಂಗಂ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಪುರಾತನ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಶಿವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ಇದು ಪಂಚಭೂತ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ, ಅಂದರೆ ಶಿವನು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಐದು ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಜಂಬುಕೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ನೀರಿನ ಅಂಶವನ್ನು (ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ಅಪ್ಪು) ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಅಪ್ಪು ಸ್ಥಲಂ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
- ಪ್ರಧಾನ ದೇವರು: ಜಂಬುಕೇಶ್ವರರ್ (ಶಿವ)
- ದೇವಿ: ಅಖಿಲಾಂಡೇಶ್ವರಿ (ಪಾರ್ವತಿ)
- ಲಿಂಗದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶಿವಲಿಂಗವು ಸದಾ ನೆಲದಡಿಯ ನೀರಿನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಮುಳುಗಿರುತ್ತದೆ.
- ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ದಂತಕಥೆಗಳು
ದೇವಾಲಯದ ಇತಿಹಾಸವು ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದಿನದು. ಈ ದೇವಾಲಯವು ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಆರಂಭಿಕ ಚೋಳರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನಾದ ಕೊಚೆಂಗಣ್ಣನ್ (ಕೋಚೆಂಗ ಚೋಳ) ಸುಮಾರು 1,800 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದನೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. - ಪ್ರಮುಖ ದಂತಕಥೆಗಳು:
- ದೇವಿ ಪಾರ್ವತಿಯ ತಪಸ್ಸು: ಒಮ್ಮೆ ದೇವಿ ಪಾರ್ವತಿಯು ಶಿವನ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಗೇಲಿ ಮಾಡಿದಾಗ, ಶಿವನು ಅವಳನ್ನು ಕೈಲಾಸದಿಂದ ಭೂಮಿಗೆ ಹೋಗಿ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುವಂತೆ ಆದೇಶಿಸುತ್ತಾನೆ. ಶಿವನ ಇಚ್ಛೆಯಂತೆ ಪಾರ್ವತಿಯು ಅಖಿಲಾಂಡೇಶ್ವರಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತಿರುವನೈಕಾವಲ್‌ನ ಜಂಬು ಕಾಡಿಗೆ ಬಂದು, ಕಾವೇರಿ ನದಿಯ ನೀರಿನಿಂದ ಲಿಂಗವನ್ನು ಮಾಡಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಅವಳು ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯೆಯಾಗಿ ಶಿವನಿಂದ ಜ್ಞಾನೋಪದೇಶ ಪಡೆದಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಆನೆ ಮತ್ತು ಜೇಡದ ಭಕ್ತಿ: ಪುಷ್ಪದಂತ ಮತ್ತು ಮಾಲ್ಯವಾನ್ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಶಿವಗಣಗಳು (ಶಿವನ ಅನುಚರರು) ಶಾಪದಿಂದಾಗಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಆನೆ ಮತ್ತು ಜೇಡವಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರಿಬ್ಬರೂ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
- ಆನೆಯು ಕಾವೇರಿ ನದಿಯಿಂದ ನೀರನ್ನು ತಂದು ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡುತ್ತಿತ್ತು.
- ಜೇಡವು ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಲಿಂಗದ ಸುತ್ತಲೂ ಜೇಡರ ಬಲೆಯನ್ನು ನೇಯುತ್ತಿತ್ತು.
ಆನೆಯು ಪ್ರತಿದಿನ ಜೇಡರ ಬಲೆಯನ್ನು “ಧೂಳು” ಎಂದು ತಿಳಿದು ನೀರನ್ನು ಸಿಂಪಡಿಸಿ ತೆಗೆದುಹಾಕುತ್ತಿತ್ತು. ಇದರಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ ಜೇಡವು ಆನೆಯ ಸೊಂಡಿಲಿನಲ್ಲಿ ನುಗ್ಗಿ ಕಚ್ಚಿ ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಜೇಡ ಮತ್ತು ಆನೆ ಎರಡೂ ಸಾವನ್ನಪ್ಪುತ್ತವೆ. ಶಿವನು ಅವರಿಬ್ಬರ ಭಕ್ತಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ಅವರಿಗೆ ಶಾಪದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ನೀಡುತ್ತಾನೆ. - ಆನೆಯು ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ‘ತಿರು ಆನೈ ಕಾ’ (ಪವಿತ್ರ ಆನೆ ಅರಣ್ಯ) ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತು, ಇದು ನಂತರ ತಿರುವನೈಕಾವಲ್ ಆಯಿತು.
- ಜೇಡವು ಮುಂದಿನ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಕೋಚೆಂಗ ಚೋಳನಾಗಿ ಜನಿಸಿ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮದ ದ್ವೇಷವನ್ನು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಆನೆಯು ಪ್ರವೇಶಿಸಲಾಗದಂತಹ ಸಣ್ಣ ದ್ವಾರದೊಂದಿಗೆ ಶಿವನ ಸನ್ನಿಧಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ದೇವಾಲಯದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು
- ವಿಭೂತಿ ಪ್ರಾಕಾರ: ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ಇರುವ ಬೃಹತ್ ಹೊರ ಗೋಡೆಯನ್ನು ವಿಭೂತಿ ಪ್ರಾಕಾರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಒಂದು ಮೈಲಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ದವಿದೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 25 ಅಡಿ ಎತ್ತರವಿದೆ. ಈ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಶಿವನೇ ಕಾರ್ಮಿಕರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದನೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
- ಅಪ್ಪು ಲಿಂಗಂ: ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿನ ಲಿಂಗವು ನಿರಂತರವಾಗಿ ನೆಲದಡಿಯ ನೀರಿನಿಂದ ತುಂಬಿರುವ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದನ್ನು ಅಪ್ಪು ಲಿಂಗಂ (ನೀರಿನ ಅಂಶದ ಪ್ರತೀಕ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಅಖಿಲಾಂಡೇಶ್ವರಿ ಸನ್ನಿಧಿ: ಇಲ್ಲಿ ದೇವಿ ಅಖಿಲಾಂಡೇಶ್ವರಿಯು ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಇಂದಿಗೂ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಪೂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅರ್ಚಕರು ಹೆಣ್ಣು ವೇಷವನ್ನು ಧರಿಸಿ ಜಂಬುಕೇಶ್ವರನಿಗೆ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ 796 ಕಂಬಗಳಿರುವ ಒಂದು ಸಭಾಂಗಣವೂ ಇದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಕೇವಲ ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳವಾಗಿರದೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಆಳವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.
