ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಪ್ರತಿ ಕನ್ನಡಿಗನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಸಡಗರ ತುಂಬುವ ದಿನವೇ ಕನ್ನಡ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ನವೆಂಬರ್ 1 ರಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಈ ದಿನ ಕೇವಲ ರಜಾದಿನವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಇಡೀ ಕರ್ನಾಟಕದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಅಸ್ಮಿತೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದೆ.
ನವೆಂಬರ್ 1: ಮೈಸೂರು ‘ಕರ್ನಾಟಕ’ವಾದ ಮಹಾದಿನ!
ಕನ್ನಡ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವವನ್ನು ನವೆಂಬರ್ 1 ರಂದೇ ಆಚರಿಸಲು ಬಲವಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾರಣಗಳಿವೆ:
1956ರ ಏಕೀಕರಣ: ‘ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯ’ದ ಉದಯ!
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರಾಜ್ಯಗಳ ಪುನರ್ವಿಂಗಡಣೆ ನಡೆಯಿತು. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಮದ್ರಾಸ್, ಮುಂಬೈ, ಹೈದರಾಬಾದ್ ಮತ್ತು ಕೂರ್ಗ್ (ಕೊಡಗು) ನಂತಹ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಚದುರಿಹೋಗಿದ್ದ ಕನ್ನಡ ಮಾತನಾಡುವ ಪ್ರದೇಶಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ 1956ರ ನವೆಂಬರ್ 1 ರಂದು ‘ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯ’ವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ನಾಡಿನ ಏಕೀಕರಣದ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆ.
1973ರ ಮರುನಾಮಕರಣ: ‘ಕರ್ನಾಟಕ’ದ ಘೋಷಣೆ!
ನಂತರ, 1973ರ ನವೆಂಬರ್ 1 ರಂದು, ಅಂದಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿದ್ದ ದಿ. ದೇವರಾಜ್ ಅರಸು ಅವರ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ, “ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯ” ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ‘ಕರ್ನಾಟಕ’ ಎಂದು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ಈ ಎರಡೂ ಪ್ರಮುಖ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಘಟನೆಗಳು ನವೆಂಬರ್ 1 ರಂದು ಸಂಭವಿಸಿದ್ದರಿಂದ, ಈ ದಿನವನ್ನು ಕನ್ನಡಿಗರ ನಾಡಹಬ್ಬವಾಗಿ ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕರುನಾಡು ಕಟ್ಟಿದ ಇತಿಹಾಸ: ಏಕೀಕರಣದ ಹಾದಿ
ಚಳುವಳಿಗೆ ನಾಂದಿ: 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಕನ್ನಡದ ಕುಲಪುರೋಹಿತರೆಂದೇ ಖ್ಯಾತರಾದ ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಅವರಂತಹ ನಾಯಕರು ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಹೋರಾಟದ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವು “ಗತ ವೈಭವದ ನೆನಪು ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಸಮಗ್ರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದು” ಆಗಿತ್ತು.
ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ವಿಲೀನ: ಕನ್ನಡಿಗರು ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ ಒಂದೇ ಆಡಳಿತದಡಿ ಬರಬೇಕು ಎಂಬ ಹೋರಾಟವು ಫಲ ನೀಡಿ, ರಾಜ್ಯ ಪುನರ್ವಿಂಗಡಣಾ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ 1956ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯವು ರಚನೆಯಾಯಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ, ಮಲೆನಾಡು ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಮೈಸೂರು ಭಾಗಗಳು ಸೇರಿಕೊಂಡವು.
ಕನ್ನಡ ಧ್ವಜ: ಕನ್ನಡದ ಅಸ್ಮಿತೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿರುವ ಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಗಳ ಕನ್ನಡ ಬಾವುಟವನ್ನು, ಕನ್ನಡ ಚಳವಳಿಯ ಹೋರಾಟಗಾರ ಎಂ. ರಾಮಮೂರ್ತಿ ಅವರು ಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಪರಿಚಯಿಸಿ ಬಳಸಿದರು.
ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಯ ಸೊಬಗು
ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವವು ಕೇವಲ ಹಿಂದಿನದನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಅದು ನಮ್ಮ ವರ್ತಮಾನದ ಹೆಮ್ಮೆ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಆಶಯವಾಗಿದೆ.
ಕನ್ನಡದ ಹೆಮ್ಮೆ ಮತ್ತು ಏಕತೆಯ ಭಾವ: ಈ ದಿನವು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಕಲೆ, ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಕನ್ನಡಿಗನಲ್ಲೂ ಅತೀವ ಹೆಮ್ಮೆಯನ್ನು ತುಂಬುತ್ತದೆ. ‘ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಕನ್ನಡಿಗರು’ ಎಂಬ ಏಕತೆಯ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ ಗೌರವ: ಕೃಷಿ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ಕಲೆ, ಶಿಕ್ಷಣ, ವಿಜ್ಞಾನ, ಕ್ರೀಡೆ, ಸಮಾಜ ಸೇವೆ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಮಹತ್ತರ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ ಸಾಧಕರಿಗೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಪ್ರದರ್ಶನ: ರಾಜ್ಯದಾದ್ಯಂತ ಧ್ವಜಾರೋಹಣ, ನಾಡದೇವಿ ಭುವನೇಶ್ವರಿ ದೇವಿಯ ಮೆರವಣಿಗೆ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು, ಯಕ್ಷಗಾನ, ಜಾನಪದ ನೃತ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಮ್ಮೆಯ ರಾಜ್ಯ ಗೀತೆ (“ಜಯ ಭಾರತ ಜನನಿಯ ತನುಜಾತೆ”) ಗಾಯನದ ಮೂಲಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
