ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ಜಂಬೂಸವಾರಿಯ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಮಹತ್ವದ ವಿವರ ಇಲ್ಲಿದೆ:
ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ (ಇತಿಹಾಸ):
- ಮೂಲ: ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ: ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ಆಚರಣೆಯ ಮೂಲವು ಸುಮಾರು ೧೫ನೇ ಶತಮಾನದ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕಾಲದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ‘ಮಹಾನವಮಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರು ಈ ಉತ್ಸವವನ್ನು ವಿಜಯದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ವೈಭವದಿಂದ ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
- ವೀರಾವೇಶದ ಆಚರಣೆ: ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಶ್ವಯುಜ ಮಾಸದ (ದಸರಾ ಸಮಯ) ಮಹಾನವಮಿ ನಂತರ ದಿಗ್ವಿಜಯಕ್ಕೆ (ಯುದ್ಧಯಾತ್ರೆ) ಹೊರಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಾಗಾಗಿ, ಈ ಉತ್ಸವವು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪೂಜೆ, ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಸೈನ್ಯದ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.
- ವೊಡೆಯರ್ ಆಳ್ವಿಕೆ: ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಂತರ, ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಒಡೆಯರ್ ರಾಜಮನೆತನವು ದಸರಾ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿತು. ರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ಅವರು ೧೬೧೦ರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ದಸರಾ ಉತ್ಸವವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ನಂತರ ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರ್ ಅರಸರು ಇದನ್ನು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿ, ಇಂದಿನ ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ನೀಡಿದರು.
- ಜಂಬೂಸವಾರಿ: ದಸರಾದ ಕಡೆಯ ದಿನವಾದ ವಿಜಯದಶಮಿಯಂದು ನಡೆಯುವ ಜಂಬೂಸವಾರಿ ಮೆರವಣಿಗೆಯೂ ಸಹ ರಾಜವೈಭವದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಹಿಂದೆ, ಮಹಾರಾಜರು ಸ್ವತಃ ಚಿನ್ನದ ಅಂಬಾರಿಯಲ್ಲಿ ಆಸೀನರಾಗಿ ಅರಮನೆಯಿಂದ ಬನ್ನಿಮಂಟಪದವರೆಗೆ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದರು.
- ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ನಂತರದ ಬದಲಾವಣೆ: ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವ ಕೊನೆಗೊಂಡ ನಂತರ, ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಜಯಚಾಮರಾಜೇಂದ್ರ ಒಡೆಯರ್ ಅವರು ಅಂಬಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿದ್ದರು. ಆನಂತರ, ಒಡೆಯರ್ ರಾಜಮನೆತನದ ಕುಲದೇವತೆ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಆ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಿದ ದೇವತೆಯಾದ ತಾಯಿ ಶ್ರೀ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿಯ ಉತ್ಸವ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ೭೫೦ ಕೆ.ಜಿ ತೂಕದ ಚಿನ್ನದ ಅಂಬಾರಿಯಲ್ಲಿರಿಸಿ, ಅದನ್ನು ಅಲಂಕೃತ ಆನೆಯ ಮೇಲೆ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ರೂಢಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು.
ಮಹತ್ವ:
ಜಂಬೂಸವಾರಿ ಮೆರವಣಿಗೆಯು ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ಉತ್ಸವದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಮಹತ್ವ ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ: - ದುಷ್ಟಶಕ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಸದ್ಗುಣದ ವಿಜಯದ ಸಂಕೇತ: ಜಂಬೂಸವಾರಿಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವಿಜಯದಶಮಿಯಂದು ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದು ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯು (ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ) ಮಹಿಷಾಸುರ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ವಧಿಸಿ, ಲೋಕಕ್ಕೆ ಶಾಂತಿ ತಂದ ದಿನವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಸತ್ಯದ ಗೆಲುವಿನ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ.
- ರಾಜ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರತೀಕ: ಇದು ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ಆಳಿದ ಒಡೆಯರ್ ರಾಜಮನೆತನದ ೪೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ವೈಭವವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಬಿಂಬಿಸುವ ನಾಡಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ.
- ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಮನ್ವಯ: ಜಂಬೂಸವಾರಿಯ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ವಿವಿಧ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಆಕರ್ಷಕ ಸ್ತಬ್ಧಚಿತ್ರಗಳು, ವಿವಿಧ ಜಾನಪದ ಕಲಾತಂಡಗಳಾದ ವೀರಗಾಸೆ, ಡೊಳ್ಳುಕುಣಿತ, ಕಂಸಾಳೆ ಕುಣಿತ, ನಂದಿಧ್ವಜ ಕುಣಿತ ಹಾಗೂ ಆಕರ್ಷಕ ಪೊಲೀಸ್ ಮತ್ತು ಅಶ್ವದಳದ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇದು ನಾಡಿನ ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಸುಂದರ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯದ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ.
- ನಾಡಹಬ್ಬದ ಕಿರೀಟ: ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು ದಸರಾವನ್ನು ನಾಡಹಬ್ಬ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ್ದು, ಜಂಬೂಸವಾರಿಯು ಈ ಹಬ್ಬದ ಪರಮೋಚ್ಛ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಘಟ್ಟವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ದೇಶ-ವಿದೇಶಗಳಿಂದ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಸಮರ್ಪಣೆಯ ಸಂಕೇತ: ಅಂಬಾರಿಯನ್ನು ಹೊರುವ ಪ್ರಮುಖ ಆನೆಯನ್ನು (ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಭಿಮನ್ಯು) ವರ್ಷವಿಡೀ ಇದಕ್ಕಾಗಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಒಂದು ಸಮರ್ಪಣೆ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆಯ ಸಂಕೇತವೂ ಆಗಿದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ಜಂಬೂಸವಾರಿಯು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವ, ರಾಜಪರಂಪರೆಯ ಹಿರಿಮೆ ಮತ್ತು ನಾಡಿನ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳ ಸಂಗಮವಾಗಿ ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತವಾಗಿದೆ.
