ತ್ರಿವೇಣಿ ಗಂಗಾಧರಪ್ಪ
1920ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯ ಮತ್ತು 30 ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಮೀರ್ ಸುಲ್ತಾನ್ ಖಾನ್ ಚದುರಂಗದ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಕಾಲಿಟ್ಟರು. ಕೇವಲ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ, ಸುಲ್ತಾನ್ 1929, 1932 ಮತ್ತು 1933 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಚೆಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ಗೆದ್ದ ಕೀರ್ತಿ ಅವರದ್ದು. ಅಕಿಬಾ ರೂಬಿನ್‌ಸ್ಟೈನ್, ಸಾಲೋ ಫ್ಲೋರ್, ಜೋಸ್ ರೌಲ್ ಕ್ಯಾಪಬ್ಲಾಂಕಾ ಮತ್ತು ಸಾವಿಯ್ಯಾರ್ಟಾವರ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಮಾಸ್ಟರ್‌ಗಳಿಗೆ ಸೋಲಿನ ರುಚಿ ತೋರಿಸಿದರು.
‘ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಚೆಸ್ ಆಟಗಾರ ಮತ್ತು ‘ಏಷ್ಯಾದ ಮೊದಲ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಮಾಸ್ಟರ್’ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸುಲ್ತಾನ್ ಖಾನ್ ಅವರ ಗಮನಾರ್ಹ ಕಥೆ ಹೆಚ್ಚು ಜನರಿಗೆ ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲ.
1903 ರಲ್ಲಿ ಖುಶಾಬ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ (ಇಂದಿನ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ) ಮಿಥಾ ತಿವಾನಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಸುಲ್ತಾನ್ ಪಿರ್ಸ್ (ಸೂಫಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು) ಮತ್ತು ಅವಾನ್ ಬುಡಕಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿದ ಜಮೀಂದಾರರ ಕುಟುಂಬದಿಂದ ಬಂದವರು. ಆ ಯುಗ ಒಬ್ಬ ಯುವ ಸುಲ್ತಾನ್ ತನ್ನ ತಂದೆ ಮಿಯಾನ್ ನಿಜಾಮ್ ದಿನ್ ಅವರಿಂದ ಚೆಸ್ ಆಡಲು ಕಲಿತರು.
ತನ್ನ ಹದಿಹರೆಯದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಸುಲ್ತಾನ್ ಹತ್ತಿರದ ನಗರವಾದ ಸರ್ಗೋಧಾದಲ್ಲಿ ಭೂಮಾಲೀಕರು ಮತ್ತು ಇತರ ಚೆಸ್ ಉತ್ಸಾಹಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಪ್ರತಿರೂಪಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನವಾದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಭಾರತೀಯ ರೂಪದ ಚೆಸ್ ಅನ್ನು ಆಡುವ ತಮ್ಮ ಕಲೆಯನ್ನು ಸಾಣೆ ಹಿಡಿದರು. 21ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅವರು ಅವಿಭಜಿತ ಭಾರತದ ಪಂಜಾಬ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಅವರ ಪ್ರತಿಭೆ ಶ್ರೀಮಂತ ಭೂಮಾಲೀಕ ಸರ್ ಉಮರ್ ತಿವಾನಾ ಅವರ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಿತು.
ಸಹ ಚೆಸ್ ಅಭಿಮಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಸರ್ ಉಮರ್ ಈ ಯುವಕನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ ಬೆರಗುಗೊಂಡು, ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಸುಲ್ತಾನನ ಮುಂದೆ ಪ್ರಸ್ತಾಪವಿಟ್ಟರು.
ಸ್ಟೈಫಂಡ್, ಬೋರ್ಡ್ ಮತ್ತು ವಸತಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ, ಪಕ್ಕದ ಹಳ್ಳಿಯಾದ ಕಲ್ರಾದಲ್ಲಿರುವ ಸರ್ ಉಮರ್ ಎಸ್ಟೇಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಚೆಸ್ ತಂಡವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸುಲ್ತಾನ್‌ಗೆ ವಿನಂತಿಸಲಾಯಿತು. ಸರ್ ಉಮರ್ ಎಸ್ಟೇಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದ ಸುಲ್ತಾನ್ ಅವರು 1928 ರ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಚೆಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು. ಒಂಬತ್ತು ಆಟಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ಅಂಕವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಅದ್ಭುತ ಪ್ರದರ್ಶನದೊಂದಿಗೆ ಗೆದ್ದರು.
ಮುಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ಸರ್ ಉಮರ್ ಸುಲ್ತಾನ್ ಅವರನ್ನು ಲಂಡನ್‌ಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದರು. ಇಲ್ಲಿ ಅವರು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ರೂಪದ ಚೆಸ್ ಅನ್ನು ಆಡಲು ಕಲಿತರು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆಟದ ರೂಪಕ್ಕಿಂತ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಚೆಸ್ ಶ್ರೀಮಂತರ ಕ್ರೀಡೆಯಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಡಬೇಕು. ಪಂದ್ಯಾವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಕ್ಲಬ್ ಸದಸ್ಯತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ದುಬಾರಿ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಆಟಗಾರನಿಗೆ ಹಣದ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು.
ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಸೀಮಿತ ಅನುಭವದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಅವರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಆಗಮಿಸಿದ ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ಸುಲ್ತಾನ್ ರಾಮ್ಸ್‌ಗೇಟ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಚೆಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ಅನ್ನು ಗೆದ್ದರು. ಗೆದ್ದ ನಂತರ ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್ ಮತ್ತು ಯುರೋಪ್‌ನಾದ್ಯಂತ ಆಡಲು ಆಹ್ವಾನಗಳು ಬಂದವು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮೇ 1930 ರಲ್ಲಿ ಯುರೋಪ್ಗೆ ಹಿಂತಿರುಗುವ ಮೊದಲು ಅವರು ನವೆಂಬರ್ 1929 ರಲ್ಲಿ ಮನೆಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು.
1921 ಮತ್ತು 1927 ರ ನಡುವೆ ವಿಶ್ವ ಚೆಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆಗಿದ್ದ ಕ್ಯೂಬಾದ ಪ್ರತಿಭೆ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಚೆಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಕೆಲವು ಚೆಸ್ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಚೆಸ್ ತಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮೇರುಕೃತಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ ಆಟದಲ್ಲಿ ಸುಲ್ತಾನ್ ಅವರನ್ನು ಹೊರಹಾಕಿದರು. ಅಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಅವರು ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆಗುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು.
ಮುಂದಿನ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ (1932 ಮತ್ತು 1933), ಸುಲ್ತಾನ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಚೆಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ಅನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡರು. ಚೆಸ್ ಆಟಗಾರನಾಗಿ ಸುಲ್ತಾನ್ ಅವರನ್ನು ಅಂತಿಮ ಆಟದ ಮಾಸ್ಟರ್ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಭಾವನೆಗಳ ಯಾವುದೇ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳದೆ ಅತ್ಯಂತ ಕಷ್ಟಕರ ಸಂದರ್ಭಗಳಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತಾರೆ.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆತನ ಆಟವು ಕೆಲ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಅವರು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಚೆಸ್ ಆಡುತ್ತಾ ಬೆಳೆದಿಲ್ಲ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರು ಆರಂಭಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಭಯಾನಕ ಪ್ರಮಾದಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. 1933 ರ ಆರಂಭದ ವೇಳೆಗೆ, ಭಾರತೀಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಡುವಿನ ದುಂಡು ಮೇಜಿನ ಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ ನಂತರ ಸರ್ ಉಮರ್ ಸುಲ್ತಾನ್ ಜೊತೆಗೆ ಖಂಡವನ್ನು ತೊರೆದರು.
ಮುಂಬೈಗೆ ಬಂದಿಳಿದ ನಂತರ 40 ಆಟಗಾರರೊಂದಿಗೆ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಆಡಿದ್ದಾರೆ. ಖಾನ್ ಅವರ ಸಾಧನೆಗಾಗಿ ಗವರ್ನರ್ ಟ್ರೋಫಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದರು.
ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸುಲ್ತಾನ್ ಇಂದಿನ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮತ್ತು ಐದು ಪುತ್ರರು ಮತ್ತು ಆರು ಮಕ್ಕಳ ಕುಟುಂಬದೊಂದಿಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. 1966 ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಗೋಧಾದಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಆದರೂ ಅವರು ಬಿಟ್ಟುಹೋಗಿರುವ ಪರಂಪರೆ ಅಸಾಧಾರಣವಾದದ್ದು.
