ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದು ಇಂದಿಗೆ 50 ವರ್ಷಗಳು ಕಳೆದಿದ್ದು, ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಇಂದು ಸಂವಿಧಾನ ಹತ್ಯೆ ದಿವಸ್ ಆಚರಿಸುತ್ತಿದೆ. 1975 ರ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯು ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು ಆಂತರಿಕ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ಹೇರಿದ 21 ತಿಂಗಳ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಆಡಳಿತವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕರಾಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು, ನಾಗರಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶಕರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಅವಧಿಯನ್ನು ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಕರಾಳ ಅಧ್ಯಾಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ಬಹುಚರ್ಚಿತ ‘ಕತ್ತಲೆ ಅಧ್ಯಾಯ’ವಾಗಿದ್ದು, 21 ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಭಾರತೀಯರು ತಮ್ಮ ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನೇ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಈ ತುರ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ಏಕೆ ? ಅದು ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಬದ್ಧ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮೇಲೆ ಯಾವ ರೀತಿ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು?
ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ವಿರುದ್ದ ಆರೋಪ
1971 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು ಮಾಡಿದ ಚುನಾವಣಾ ನೀತಿ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಪ್ರಕರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, 1975 ರ ಜೂನ್ 12 ರಂದು ಅಲಹಾಬಾದ್‌ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ ಅವರು ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿರುವುದು ಅಮಾನ್ಯ ಎಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತು.ಆರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅವರು ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಅನರ್ಹರಾದರು. ಈ ತೀರ್ಪು ಅವರಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನದ ಕೊನೆ ಎನ್ನುವಂತಾಯಿತು. ರಾಜಕೀಯ ಅವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಭೀತಿಯಿಂದ, ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ‘ಆಂತರಿಕ ಅಡಚಣೆಗಳು’ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು.
ಸಂವಿಧಾನದ 352 ನೇ ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ
ಜೂನ್ 25, 1975 ರಂದು, ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಫಕ್ರುದ್ದೀನ್ ಅಲಿ ಅಹ್ಮದ್, ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ 352 ನೇ ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು, “ಆಂತರಿಕ ಅಡಚಣೆಗಳು” ಕಾರಣವೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರು. ಈ ಘೋಷಣೆ ಬಳಿಕ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಸೆನ್ಸಾರ್, ಹಕ್ಕುಗಳ ಅಮಾನತು, ಹಲವಾರು ಜನ ನಾಯಕರ ಬಂಧನಗಳು ಆರಂಭವಾದವು.
ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಜೀವನ
ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಂಘಟನೆಗಳು, ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರು, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಚಳವಳಿಗಳ ನಾಯಕರು ಬಂಧಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಸಂಜಯ್ ಗಾಂಧಿ ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕೃತ ಸರ್ಕಾರಿ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಜನಸಂಖ್ಯಾ ನಿಯಂತ್ರಣ ನೀತಿಯನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿಯಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದರು, ಇದು ಸುಮಾರು 11 ಮಿಲಿಯನ್ ಭಾರತೀಯರನ್ನು ಸಂತಾನಹರಣ ಶಿಬಿರಗಳಿಗೆ ತಳ್ಳಿತು, ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಬಡವರು ಮತ್ತು ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಪುರುಷರನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡರು. ಜನತೆ ಭಯ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬದುಕಬೇಕಾದ ಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು.
ಮಾರ್ಚ್ 1977ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಭಾರೀ ಸೋಲು ಕಂಡಿತು. ಜನತಾ ಪಕ್ಷದ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಕೊನೆ 1977ರ ಮಾರ್ಚ್ 21ರಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.
ಈ ಘಟನೆಯು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಪಾಠವೊಂದನ್ನು ಬೋಧಿಸಿತು— ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಶಕ್ತಿಯು ಜನರಲ್ಲಿದೆ, ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಲ್ಲ ಎಂದು.
