ನಿಮಗೆ ಗೊತ್ತಾ? ನಮ್ಮ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ನಗರಗಳು ಇತ್ತು. ಸುಂದರವಾದ ಇತಿಹಾಸ, ಶಿಲ್ಪಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರತಿಕವಾಗಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಇವತ್ತಿಗೆ ಅವು ಕಣ್ಮರೆಯಾಗಿದೆ. ಕೇಳಿದ್ರೆ ನಂಬೋಕಾಗಲ್ಲ, ಇಂತಹ ನಗರಗಳು ಒಂದೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಬೃಹತ್ ನಾಗರಿಕತೆಗಳನ್ನ ಹೊಂದಿದ್ದವು, ಬೇರೆ ದೇಶಗಳೊಡನೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡ್ತಿದ್ದವು… ಆದರೆ ಇಂದು ಅವು Lost Cities ಅನ್ನೋ ಲಿಸ್ಟ್ ನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿವೆ. ಅವುಗಳ ಇತಿಹಾಸ ಕೇಳಿದಾಕ್ಷಣ ಕಲ್ಪನೆಗೂ ನಿಲುಕದ ಕಥೆಗಳಂತಿದೆ.
ಇಂತಹಾ ಕೆಲ “ಮರೆತ ನಗರಗಳ” ಪೈಕಿ ದ್ವಾರಕಾ, ಹಂಪೆ, ಮುಜಿರಿಸ್, ಧೋಳವಿರಾ, ಲೋಥಲ್ ಇವೆಲ್ಲಾ ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ವೈಭವದಿಂದ ತೇಜಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕೂಡಿದ್ದವು. ಆದರೆ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಪತ್ತುಗಳು, ಆಕ್ರಮಣಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಇಂದು ಅವು ಕೇವಲ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿವೆ.
ನೀವು ಕೂಡಾ ಈ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಓದಿದ್ರೆ, ಒಂದು ಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಅದೆಲ್ಲಾ ನಿಜವಾಗಿತ್ತಾ ಅನ್ನಿಸೋಷ್ಟು ಅಪಾರ ವೈಭವ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಜ್ಞಾನ, ರಾಜಕೀಯ ಶಕ್ತಿಗಳ ಕಥೆಗಳು ಇವೆ. ಓದಿ ನೋಡಿ…
ದ್ವಾರಕಾ (Dwarka)
ದ್ವಾರಕಾ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿರುವಂತೆ ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಪವಿತ್ರ ನಗರವಾಗಿತ್ತು.
ಈ ನಗರವು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಕೃಷ್ಣನ ಪ್ರಸ್ಥಾನದ ನಂತರ ದ್ವಾರಕಾ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಬಿಟ್ಟಿತು. ಇಂದು ಗೋಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯದ ಕಡಲ್ಕಡಿಯಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಮುಳುಗಿದ ರಚನೆಗಳು ಪುರಾತತ್ವ ತಜ್ಞರಲ್ಲಿ ಕುತೂಹಲ ಮೂಡಿಸುತ್ತಿವೆ. ಕೆಲವು ಅಂದಾಜುಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಈ ರಚನೆಗಳು ಸುಮಾರು 9,000 ವರ್ಷ ಹಳೆಯದಾಗಿರಬಹುದು ಎಂಬ ಊಹೆ ಇದೆ.
ಮುಜಿರಿಸ್ (Muziris)
ಮುಜಿರಿಸ್ ಕೇರಳದ ಪೆರಿಯಾರ್ ನದಿಯ ತೀರದಲ್ಲಿದ್ದ ಪ್ರಮುಖ ಬಂದರು ನಗರವಾಗಿತ್ತು.
ಇದು ರೋಮ್, ಈಜಿಪ್ಟ್, ಅರಬ್ ದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಏಷ್ಯಾ ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಪ್ರಮುಖ ತಾಣವಾಗಿತ್ತು. ಅಗಾಧ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ ಈ ನಗರ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಾಶವಾಗಿ ಬಿಟ್ಟಿತು. ಈಗಲೂ ಮುಜಿರಿಸ್‌ನ ನಿಖರ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಅನೇಕ ಪುರಾತತ್ವ ಶೋಧನೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಇದೇ ಪುರಾತನ ಕೇರಳದ ‘ಪಣಿಯಿಲ್’ ಪ್ರದೇಶವೋ ಎಂಬ ಊಹೆಯೂ ಇದೆ.
ಹಂಪೆ (Hampi)
ಹಂಪೆ, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿತು. ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಾಗೂ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಈ ನಗರವು ತನ್ನ ಧಾರ್ಮಿಕ ದೇವಾಲಯಗಳು, ಅರಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ವೈಭವಶಾಲಿ ಶಿಲ್ಪಕಾರ್ಯದಿಂದ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಗಿತ್ತು. 1565ರಲ್ಲಿ ಬಂದ ಆಕ್ರಮಣಗಳಿಂದ ಹಂಪೆಯು ಬಿದ್ದುಹೋಗಿದ್ದು, ಜನರು ನಗರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಹೋದರು. ಇದೆ ಹಂಪೆಯೇ ‘ಹಾಳು ಹಂಪೆ’ಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡಿತು. ಇಂದು ಹಂಪೆಯು ಯುನೆಸ್ಕೋ ವಿಶ್ವ ಹೇರೀಟೇಜ್ ತಾಣವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭವ್ಯ ಶಿಲ್ಪಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಜೀವಂತ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳಬಹುದು.
ಫತೇಪುರ್ ಸಿಕ್ರಿ (Fatehpur Sikri)
ಅಕ್ಬರ್ ಬಾದಶಾಹನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಈ ನಗರವು ಮುಗಲ್ ಶೈಲಿಯ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿರುವ ನಗರ. ಇದನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ರೂಪಿಸಿದ ಅಕ್ಬರ್ ನಂತರದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಇದನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಹೋಗಬೇಕಾಯಿತು. ಇಂದಿಗೂ ಇಲ್ಲಿನ ಬುಲಂದ್ ದರ್ವಾಜಾ, ಜಮಾ ಮಸೀದಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಇತಿಹಾಸ ಪ್ರೇಮಿಗಳಿಗೆ ಆಕರ್ಷಣೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿವೆ.
ಧೋಲವಿರಾ ಮತ್ತು ಲೋಥಲ್ (Dholavira & Lothal)
ಇವು ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ಪುರಾತನ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಇಂಡಸ್ ಕಣಿವೆಯ ಭಾಗವಾಗಿವೆ.
ಧೋಲವಿರಾ ಈಗಿನ ಗುಜರಾತ್ ನಲ್ಲಿದ್ದು, ಅಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ನೀರಿನ ಸಂಗ್ರಹಣಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಲೋಥಲ್‌ನಲ್ಲಿನ ಬಂದರು ಪುರಾತನ ಕಾಲದ ಜಲಮಾರ್ಗದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಸಾಕ್ಷ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಪ್ರಾಚೀನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಿಂದ ನಮಗೆ ಆ ಕಾಲದ ಜನಜೀವನ, ನಗರ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯಬಹುದು.
ರಾಖಿಗಢಿ (Rakhigarhi)
ಇದು ಹರಪ್ಪಾ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಅತಿದೊಡ್ಡ ತಾಣವೆಂದು ಈಗಾಗಲೇ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾಗಿರುವ ಸಮಗ್ರ ಶಿಲ್ಪಗಳು, ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ವಸ್ತುಗಳು, ಹಡಗು ಮಾರ್ಗಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ ಇವು ನಗರದ ಉನ್ನತ ನಾಗರಿಕತೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ಜನರ ಜೀವನ ಶೈಲಿ, ಸಮಾಜ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.
)
ಮಂಡು (Mandu)
ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಈ ಮದ್ಯಕಾಲೀನ ಕೋಟೆ ಮಲ್ವಾ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿನ ಅರಮನೆಗಳು, ಲೌಕಿಕ ನಿರ್ಮಾಣಗಳು ಮತ್ತು ಮಸೀದಿಗಳು ಅಫ್ಘಾನ್ ಶೈಲಿಯ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗೆ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿವೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಮುಸ್ಲಿಂಮರ ಅಧೀನದಲ್ಲಿತ್ತು.
ಈ ಮರೆತ ನಗರಗಳು ನಮಗೆ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ದಾರಿ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳು ಹಳೆಯ ನಾಗರಿಕತೆಗಳ ಬೌದ್ಧಿಕ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ರಾಜಕೀಯ ಹಾಗೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಸಾಕ್ಷಿಗಳಾಗಿವೆ. ಇಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆ ಈ ನಗರಗಳ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಕಲಿಯಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅಸ್ಥಿತ್ವವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
