ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನವು ಅಣ್ಣ-ತಂಗಿಯರ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುವ ಒಂದು ಪವಿತ್ರ ಹಬ್ಬ. ಇದು ಕೇವಲ ಸಹೋದರ ಸಂಬಂಧಕ್ಕಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವಾಗಿರದೆ, ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ನಂಬಿಕೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಬಂಧವನ್ನೂ ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹಬ್ಬದ ಹಿಂದಿರುವ ಅನೇಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಮಹತ್ವದ ವಿವರ ಇಲ್ಲಿದೆ:
ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನದ ಹಿಂದಿನ ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳು
ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನ ಆಚರಣೆಗೆ ಹಲವು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಕಥೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ:
* ದ್ರೌಪದಿ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ: ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರ ಬಳಸುವಾಗ ಅವನ ಬೆರಳಿನಿಂದ ರಕ್ತ ಸುರಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಕಂಡ ದ್ರೌಪದಿ ತಕ್ಷಣ ತನ್ನ ಸೀರೆಯ ತುಂಡನ್ನು ಹರಿದು ಅವನ ಬೆರಳಿಗೆ ಕಟ್ಟುತ್ತಾಳೆ. ಅವಳ ಈ ಪ್ರೀತಿಯ ಭಾವಕ್ಕೆ ಮಾರುಹೋದ ಕೃಷ್ಣ, ಅವಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ನಂತರ ದುಶ್ಯಾಸನನು ದ್ರೌಪದಿಯ ವಸ್ತ್ರಾಪಹರಣ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಾಗ, ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ತನ್ನ ಭರವಸೆಯಂತೆ ಆಕೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ಘಟನೆ ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನದ ಮೂಲ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
* ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿ ಮತ್ತು ರಾಜ ಬಲಿ: ಇನ್ನೊಂದು ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ವಿಷ್ಣುವು ವಾಮನ ಅವತಾರದಲ್ಲಿ ರಾಜ ಬಲಿಯಿಂದ ಮೂರು ಹೆಜ್ಜೆ ಭೂಮಿ ಕೇಳಿ ಇಡೀ ಜಗತ್ತನ್ನು ಆವರಿಸುತ್ತಾನೆ. ನಂತರ ಬಲಿಯ ಭಕ್ತಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ಅವನೊಂದಿಗೆ ಪಾತಾಳ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಾನೆ. ತನ್ನ ಪತಿ ವೈಕುಂಠಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಲಿ ಎಂದು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿ ಬಲಿಯ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅವನಿಗೆ ರಾಖಿ ಕಟ್ಟುತ್ತಾಳೆ. ಇದರಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟನಾದ ಬಲಿ ಅವಳಿಗೆ ಏನು ಬೇಕು ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ, ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿ ತನ್ನ ಪತಿಯನ್ನು ವೈಕುಂಠಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿಕೊಡುವಂತೆ ಕೇಳುತ್ತಾಳೆ. ರಾಖಿ ಬಂಧನದ ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆಗೆ ಬೆಲೆ ಕೊಟ್ಟು ಬಲಿ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿಕೊಡುತ್ತಾನೆ.
* ಇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಶಚಿ ದೇವಿ: ದೇವತೆಗಳ ರಾಜ ಇಂದ್ರನು ರಾಕ್ಷಸರ ವಿರುದ್ಧ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಅವನ ಪತ್ನಿ ಶಚಿ ದೇವಿ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಬಳಿ ಸಹಾಯ ಕೇಳುತ್ತಾಳೆ. ವಿಷ್ಣುವು ಒಂದು ಪವಿತ್ರ ದಾರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಶಚಿ ದೇವಿ ಅದನ್ನು ಇಂದ್ರನ ಕೈಗೆ ಕಟ್ಟಿದಾಗ, ಇಂದ್ರನು ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಸಹ ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನದ ಹಿಂದಿನ ಮತ್ತೊಂದು ನಂಬಿಕೆ.
ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನದ ಮಹತ್ವ
ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನವು ಕೇವಲ ಹಿಂದಿನ ಕಥೆಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿಲ್ಲ, ಇದು ಆಧುನಿಕ ಸಮಾಜಕ್ಕೂ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದ್ದು, ಅನೇಕ ಮಹತ್ವಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
* ಸಹೋದರ-ಸಹೋದರಿಯರ ಪ್ರೀತಿಯ ಬಂಧ: ಇದು ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನದ ಪ್ರಮುಖ ಮಹತ್ವವಾಗಿದೆ. ಸಹೋದರಿಯರು ತಮ್ಮ ಸಹೋದರನಿಗೆ ರಾಖಿ ಕಟ್ಟಿ, ಅವರ ಯೋಗಕ್ಷೇಮ, ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯ ಮತ್ತು ಯಶಸ್ಸಿಗಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಸಹೋದರನು ತನ್ನ ಸಹೋದರಿಯನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಕಷ್ಟಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುವ ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಈ ಪರಸ್ಪರ ಗೌರವ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಯು ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
* ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೌಹಾರ್ದತೆ: ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನವು ಕೇವಲ ರಕ್ತ ಸಂಬಂಧಿಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ. ಇದು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿನ ಪ್ರೀತಿ, ಭ್ರಾತೃತ್ವ ಮತ್ತು ಐಕ್ಯತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ರಕ್ತಸಂಬಂಧ ಇಲ್ಲದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೂ ರಾಖಿ ಕಟ್ಟಿ ಅವರೊಂದಿಗೂ ರಕ್ಷಣೆಯ ಬಂಧವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ರಾಣಿ ಕರ್ಣಾವತಿ ಮತ್ತು ಹುಮಾಯೂನ್‌ನ ಕಥೆಯು ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.
* ಪರಸ್ಪರ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸಂಕಲ್ಪ: ರಾಖಿಯು ಕೇವಲ ಒಂದು ದಾರವಲ್ಲ, ಇದು ಪರಸ್ಪರ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸಂಕಲ್ಪದ ಸಂಕೇತ. ಸಹೋದರಿಯು ಸಹೋದರನಿಗೆ ರಕ್ಷೆ ಕಟ್ಟುವ ಮೂಲಕ, ಅವರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ತೊಂದರೆ ಬರದಿರಲಿ ಎಂದು ಹಾರೈಸುತ್ತಾಳೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, ಸಹೋದರನು ತನ್ನ ಸಹೋದರಿಯನ್ನು ಯಾವುದೇ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುವುದಾಗಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.
