ಹಿಂದು ಧರ್ಮದ ಪ್ರಮುಖ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಹವನವು ಪವಿತ್ರ ಅಗ್ನಿಗೆ ಅರ್ಪಣೆ ಮಾಡುವ ಶ್ರದ್ಧಾ ಪೂರಿತ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ವೈದಿಕ ಕಾಲದಿಂದಲೇ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಯಜ್ಞ ಅಥವಾ ಹೋಮ ಎಂದು ಸಹ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಂತ್ರೋಚ್ಚಾರಣೆಗಳ ನಡುವೆಯೂ, “ಸ್ವಾಹಾ” ಎಂಬ ಶಬ್ದದ ನಿರಂತರ ಉಚ್ಚಾರಣೆಯು ಎಲ್ಲರ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ‘ಸ್ವಾಹಾ’ ಪದಕ್ಕೆ ಇರುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನೂ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನೂ ಬಹುತೇಕ ಜನರು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ.
‘ಸ್ವಾಹಾ’ ಎಂಬ ಶಬ್ದದ ಮೂಲ ಹಾಗೂ ಅರ್ಥ
ಸಂಸ್ಕೃತ ಮೂಲವಿರುವ ‘ಸ್ವಾಹಾ’ ಪದವು “ಸ್ವಾ” ಮತ್ತು “ಆಹಾ” ಎಂಬ ಶಬ್ದಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿದ್ದು, ಕ್ರಮವಾಗಿ ಸ್ವರ್ಗ (divine realm) ಮತ್ತು ಅರ್ಪಣೆ (offering) ಎಂಬ ಅರ್ಥ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅರ್ಪಣೆಯೊಂದಿಗೂ ‘ಸ್ವಾಹಾ’ ಎಂಬ ಶಬ್ದವನ್ನು ಉಚ್ಛರಿಸುವುದು, ನಾವು ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಶರಣಾಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಕೃಪೆಗೆ ಅರ್ಹರಾಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬ ಸಂಕೇತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಪಂಚಭೂತಗಳ ಸಮತೋಲನ ಮತ್ತು ಶುದ್ಧೀಕರಣ
ಹವನದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ತುಪ್ಪ, ಧಾನ್ಯ, ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳು ಮುಂತಾದ ನೈವೇದ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಂಕಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುವಾಗ, ‘ಸ್ವಾಹಾ’ ಎಂಬ ಶಬ್ದದ ಮೂಲಕ ಭೂಮಿ, ನೀರು, ಅಗ್ನಿ, ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಆಕಾಶ – ಈ ಐದು ಮೂಲ ಅಂಶಗಳ ಸಮತೋಲನ ಸಾಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದು ವಾಸ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರದ ನಂಬಿಕೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಪರಿಸರ ಶುದ್ಧೀಕರಣಕ್ಕೂ ಸಹ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಜ್ಞರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ.
ಹವನದ ಮೂಲಕ, ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅಹಂಭಾವ, ಕ್ರೋಧ, ಲೋಭ ಮುಂತಾದ ದೋಷಗಳನ್ನು ಪವಿತ್ರ ಅಗ್ನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿ, ಅವುಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ‘ಸ್ವಾಹಾ’ ಎಂಬ ಶಬ್ದದೊಂದಿಗೆ ಈ ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಜರುಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ.
ಹವನದ ವೇಳೆ ‘ಸ್ವಾಹಾ’ ಎಂಬ ಶಬ್ದ ಉಚ್ಚಾರಣೆ ಮಾಡುವುದು ಯಾವುದೇ ಸಂದರ್ಭಿಕ ಪದ ಉಚ್ಚಾರಣೆಯಲ್ಲ. ಇದು ಪವಿತ್ರತೆ, ಶರಣಾಗತಿ, ದೈವಿಕ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ಒಳಗಿನ ಶುದ್ಧೀಕರಣವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಧ್ವನಿಯಾಗಿದೆ. ಹಿಂದು ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ಇರುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಬಹಳ ಬಲಿಷ್ಠವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದಲೂ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಸಾಧನೆಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
