ತ್ರಿವೇಣಿ ಗಂಗಾಧರಪ್ಪ
ಇಂದಿನ ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ 1771ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಭೀತ ಆದಿವಾಸಿ ಯೋಧ ತಿಲ್ಕಾ ಮಾಂಝಿ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮುದಾಯ ಬ್ರಟೀಷ್‌ ಸಾಮಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬೆವರಿಳಿಸಿತ್ತು. ಬ್ರಿಟೀಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿಗಳ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಥಳೀಯ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ವರ್ಗ ಮತ್ತು ಜಮೀನ್ದಾರರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಆದಿವಾಸಿ ಸಮುದಾಯಗಳು ಸೇರಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ವಿರುದ್ಧ ದಂಗೆಯೆದ್ದಿತ್ತು. 1774ರ ಹಲ್ಬಾ ದಂಗೆ, 1818ರ ಭಿಲ್‌ ದಂಗೆ, 1831ರ ಕೋಲ್‌ ದಂಗೆ ಮತ್ತು 1855-56ರ ಸಂತಾಲ್ ಹೂಲ್‌ (ಕ್ರಾಂತಿ) ಮುಂತಾದ ಇತರ ಆದಿವಾಸಿ ದಂಗೆಗಳಿಗೆ ತಿಲ್ಕಾ ಮಾಂಝಿ ಅವರ ವೀರಗಾಥೆಗಳು ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡುತ್ತವೆ.
ಆದಿವಾಸಿ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ 11 ಫೆಬ್ರವರಿ 1750 ರಂದು ತಿಲಕ್‌ಪುರ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ತಿಲ್ಕಾ ಮಾಂಝಿ ಜನಿಸಿದರು. ತಿಲ್ಕಾ ಪದದ ಅರ್ಥ ಪಹಾಡಿಯಾ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ‘ಕೋಪಗೊಂಡ ಕೆಂಪು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿ’ ಎಂದರೆ ಅವರ ಕೋಪದ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಬಿತ್ತರಿಸುತ್ತದೆ.
ಬಹಳ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದಲೇ ಜಮೀನ್ದಾರರು ಮತ್ತು ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ವರ್ಗದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಇಐಸಿಯ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಶೋಷಣೆಗೆ ತಿಲ್ಕಾ ಸಾಕ್ಷಿಯಾದರು. ಇಐಸಿ ಆಗಮನದ ಮೊದಲು, ಸ್ಥಳೀಯ ಜಮೀನ್ದಾರರು ಆದಿವಾಸಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಅಸಮಂಜಸ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ಆಗಮನದೊಂದಿಗೆ ಈ ವಿಷಯಗಳು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹದಗೆಟ್ಟವು. ಪಿತೂರಿ ನಡೆಸಿದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಐಸಿ ಈ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಪೂರ್ವಜರ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಅವರು ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿದ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಅನೇಕ ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಕೃಷಿ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ‘ಬಾಡಿಗೆದಾರರು’ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡರು.
ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಯುವಕನಾಗಿದ್ದಾಗ, ತಿಲ್ಕಾ ಕೇವಲ 20 ವರ್ಷದವರಾಗಿದ್ದಾಗ ಭಾಗಲ್ಪುರ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಹವರ್ತಿ ಆದಿವಾಸಿಗಳ ಸಣ್ಣ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಜಮೀನ್ದಾರರು ಮತ್ತು ಮಹಾಜನರಿಂದ EIC ಯ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮತ್ತು ಶೋಷಣೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಲು ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಬಂಧಗಳಿಗಿಂತ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಏರಲು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು.
ಈ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಉದ್ರಿಕ್ತವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದು, 1770 ರ ಗ್ರೇಟ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಕ್ಷಾಮ. ಇದು 30 ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರನ್ನು ಕೊಂದಿತು. ಸಂತಾಲ್ ಪರಗಣ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಬಿಹಾರದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಭೀಕರ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಕೆಲವು ರೀತಿಯ ಮಾನವೀಯ ನೆರವು ಮತ್ತು ತೆರಿಗೆಗಳ ಮೇಲಿನ ವಿನಾಯಿತಿಯನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, EIC ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಹೆಚ್ಚು ಕಠಿಣ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು.
ಆಗ ಇಐಸಿ ವಿರುದ್ಧ ದಂಗೆಯೇಳುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಆದಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಬೇರೆ ದಾರಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ರಾಬಿನ್ ಹುಡ್ ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ, ತಿಲ್ಕಾ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂಡವು ಭಾಗಲ್ಪುರದಲ್ಲಿ ಕಾವಲುಗಾರರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ ಇಐಸಿಯ ಖಜಾನೆಯನ್ನು ಲೂಟಿ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ತಮ್ಮ ಸಹವರ್ತಿ ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಮತ್ತು ರೈತರಿಗೆ ವಿತರಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರ್ಯವು ಅವರ ಜನರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗೌರವವನ್ನು ಗಳಿಸಿತು.
ಈ ದಂಗೆಯ ಕೃತ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ ಬಂಗಾಳದ ಗವರ್ನರ್ ವಾರೆನ್ ಹೇಸ್ಟಿಂಗ್ಸ್ ಅವರು ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಬ್ರೂಕ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ 800 ಜನರ ಪಡೆಯನ್ನು ಕಳಿಸಿ ತಿಲ್ಕಾವನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಿತ್ತಿದ್ದ ದಂಗೆಯ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಲು ಕಳುಹಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಇದ್ಯಾವುದೂ ಬ್ರಿಟಿ಼ರಿಗೆ ಫಲಕೊಡಲಿಲ್ಲ. 1778 ರಲ್ಲಿ, ಉರಿಯುತ್ತಿರುವ ಯೋಧ ಮತ್ತು ಅವನ ಒಡನಾಡಿಗಳ ತಂಡವು ರಾಮ್‌ಗಢ್ ಕಂಟೋನ್ಮೆಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದ್ದ EIC ಯ ಪಂಜಾಬ್ ರೆಜಿಮೆಂಟ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ವಿಜಯವನ್ನು ಗಳಿಸಿತು. ದಾಳಿಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ರಾಮಗಢದಿಂದ ಓಡಿಹೋದರು.
ಈ ಅವಮಾನವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಈ ದಂಗೆಯನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಲು ಅಗಸ್ಟಸ್ ಕ್ಲೀವ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಎಂಬ ಅಧಿಕಾರಿಯನ್ನು ಮುಂಗೇರ್, ಭಾಗಲ್ಪುರ್ ಮತ್ತು ರಾಜಮಹಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗೆ ಕಲೆಕ್ಟರ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ಈ ದಂಗೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸುವಲ್ಲಿ ಆಗಸ್ಟ್‌ನ ವಿಧಾನಗಳು ಅವನ ಪೂರ್ವವರ್ತಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿದ್ದವು. ವಿವಿಧ ಆದಿವಾಸಿ ಸಮುದಾಯಗಳ ನಡುವೆ ವಿಭಜನೆಯ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಬಿತ್ತಲು ಅವರ ತಂತ್ರವು ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿತ್ತು.
ಅಗಸ್ಟಸ್ ಅವರು ಸಂತಾಲ್ ಪರಗಣದ ಆದಿವಾಸಿಗಳನ್ನು ಸಮಾಧಾನಪಡಿಸಲು ಅವರು ಬೆಳೆಸಿದ ಸಹಾಯಕ ಪಡೆಯಾದ ಭಾಗಲ್ಪುರ್ ಹಿಲ್ ರೇಂಜರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ತಿಲ್ಕಾಗೆ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ನೀಡಿದರು, ಜೊತೆಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿಗಳಂತಹ ಇತರ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ತಿಲ್ಕಾ ದಣಿವರಿಯಿಲ್ಲದೆ ಸಂಘಟಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಬ್ರಿಟಿಷರನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವರ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಒಂದು ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದಾಗುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆದಿವಾಸಿ ಐಕ್ಯತೆಯ ಅಡಿಪಾಯವು ಆಗಸ್ಟ್‌ನ ಪ್ರಲೋಭನೆಗೆ ಒಳಗಾಗಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಅಧಿಕಾರಿ ಆಗಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ವಿಷವುಣಿಸಿದರು.
ಒಬ್ಬ ಆದಿವಾಸಿ ನಾಯಕನಿಂದ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ಅವರ ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರಿಯನ್ನು ನೋಡಿ, ಈ ದಂಗೆಯನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಲು ಮತ್ತು ತಿಲ್ಕಾವನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಅಥವಾ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲು ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಐರ್ ಕೂಟ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬಲವಾದ ಪಡೆಯನ್ನು ಕಳಿಸಿತು.ಬ್ರಿಟಿಷರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ 12 ಜನವರಿ 1785 ರಂದು ದಂಗೆಯನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಿ ತಿಲ್ಕಾನನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು.
ಆತನನ್ನು ಕುದುರೆಗಳಿಗೆ ಕಟ್ಟಿ ಎಳೆತರಲಾಯಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ 13 ಜನವರಿ 1785 ರಂದು ಅವರನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲಾಯಿತು.
