ತ್ರಿವೇಣಿ ಗಂಗಾಧರಪ್ಪ:
ಮಧುಸೂದನ್ ದಾಸ್, ವಕೀಲ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ, 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು 20 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಒಡಿಶಾ ರಾಜ್ಯದ ಏಕೀಕರಣಕ್ಕೆ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಿದವರು. ಇಂದಿನ ಒಡಿಶಾದ ಮೊದಲ ಪದವೀಧರ ಮತ್ತು ವಕೀಲರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವರು. 1903 ರಲ್ಲಿ ‘ಉತ್ಕಲ್ ಸಮ್ಮಿಲಾನಿ’ ಎಂಬ ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಅದರ ಮೂಲಕ ಒರಿಸ್ಸಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ (ಇಂದಿನ ಒಡಿಶಾ, ಭಾರತ) ರಚನೆಗಾಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದ್ದು, ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ದಮನದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವ ಒಡಿಯಾ ಭಾಷಾ ಚಳವಳಿಗೆ ಹೋರಾಡಿದವರು. ಇವರ ಹೋರಾಟದ ಫಲವಾಗಿ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಏಪ್ರಿಲ್ 1 1936 ರಂದು ಒರಿಸ್ಸಾ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು.
ಮಧುಸೂದನ್ ದಾಸ್ ಅವರು 28 ಏಪ್ರಿಲ್ 1848 ರಂದು ಕಟಕ್‌ನಿಂದ 20 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಸತ್ಯಭಾಮಪುರದ ಜಮೀನ್ದಾರಿ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಚೌಧರಿ ರಘುನಾಥ್ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಅವರ ತಾಯಿ ಪರ್ಬತಿ ದೇಬಿ. ಅವರಿಗೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಗೋಬಿಂದ ಬಲ್ಲಭ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿಟ್ಟಿದ್ದರು. 1868 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಧರ್ಮವನ್ನು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದರು
ಏಕೀಕೃತ ಒಡಿಶಾದ ಚಳುವಳಿಯು 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಇದು ಮೊಘಲರಿಂದ ಮರಾಠರು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷರವರೆಗಿನ ವಿವಿಧ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಡಿಯಾ-ಮಾತನಾಡುವ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಶತಮಾನಗಳ ವಿಘಟನೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿತು. ಒರಿಯಾ-ಮಾತನಾಡುವ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಏಕೀಕರಣದ ಮೊದಲ ಪ್ರಸ್ತಾಪ 1875 ರಲ್ಲಿ ಬಾಲೇಶ್ವರದ ರಾಜಾ ಬೈಕುಂಠ ನಾಥ್ ದೇ ಮತ್ತು ಕಟಕ್‌ನ ಬಿಚಿತ್ರಾನಂದ ಪಟ್ನಾಯಕ್ ಅವರಿಂದ ಉತ್ತೇಜಿಸಿತು.
1895 ರಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ಮುಖ್ಯ ಆಯುಕ್ತರು ಒಡಿಯಾ ಮಾತನಾಡುವ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಂಬಲ್ಪುರದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ಈ ನಿರ್ಧಾರವು ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳಿಗೆ ದಾರಿಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ‘ಉತ್ಕಲ್ ಸಮ್ಮಿಲಾನಿʼ 1936 ರಲ್ಲಿ ಒಡಿಶಾ ರಚನೆಯಾಗುವವರೆಗೂ ಒಡಿಯಾ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದ ವಿವಿಧ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಭೇಟಿಯಾಯಿತು. ಉದ್ದಕ್ಕೂ, ದಾಸ್ ಈ ಸಂಘಟನೆಯ ಮೂಲಕ ಭಾಷಾ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು. ವಕೀಲರಾಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬಾಧಿಸುತ್ತಿರುವ ಇತರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಲು ತಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಬಳಸಿದರು.
ಗ್ರಾಮೀಣ ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಮೂಢನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಔಷಧ ಮತ್ತು ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ನಿಜವಾದ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಚುನಾಯಿತ ನಾಯಕರಾಗಿ ತಮ್ಮ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ದಾಸ್ ಅವರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮತ್ತು ಒಡಿಯಾ ಎರಡರಲ್ಲೂ ಸಮೃದ್ಧ ಬರಹಗಾರ ಮತ್ತು ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕೆಲವು ಅಸಾಧಾರಣ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ “ಉತ್ಕಲ್ ಸಂತನ್”, “ಜಾತಿ ಇತಿಹಾಸ” ಮತ್ತು “ಜನನೀರ ಉಕ್ತಿ” ಕವನಗಳು ಒಡಿಯಾ ಭಾಷಾ ಚಳುವಳಿಯ ಚೈತನ್ಯ ಮತ್ತು ಅವರ ಬರಹಗಳ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿರುವ ದೇಶಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.
ಅವರ ಅಸಾಧಾರಣ ಕೊಡುಗೆಯು ಭಾಷಾವಾರು ಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿದ ಇಂದಿನ ಒಡಿಶಾದ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ದುಃಖಕರವೆಂದರೆ, ಅವನ ಕನಸು ನನಸಾಗುವುದನ್ನು ನೋಡಲು ಅವರು ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಬದುಕಲಿಲ್ಲ. ಮಧುಸೂದನ್ ದಾಸ್ 1934 ರಲ್ಲಿ 85 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾವನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ರಚಿಸುವ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಮುನ್ನ ನಿಧನರಾದರು.
