ಹೊಸದಿಗಂತ ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಡೆಸ್ಕ್:
ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿ, ಪ್ರೇಯಸಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿಯ ಬಗೆಗಿನ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಅನೇಕ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ತಲೆಯೆತ್ತಿವೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯ, ಮರೆಯಲಾಗದ ಸ್ಮಾರಕ ಎಂದರೆ ಷಾ ಜಹಾನ್ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿ ಮುಮ್ತಾಜ್ ಅವರ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ತಾಜ್ ಮಹಲ್. ʻಪ್ರೀತಿʼ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾದ ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಅಂತಿವೇ ಇಲ್ಲ. ಪ್ರೀತಿ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಮಹಿಳೆಯರೂ ಸಹ ತಮ್ಮ ಗಂಡಂದಿರ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಅಥವಾ ಪ್ರೀತಿ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಶಿಲ್ಪ ಕಲೆಗಳಿವೆ. ಈ ಬಗ್ಗೆ ನಾವು ಎಂದಾದರೂ ಯೋಚಿಸಿದ್ದೇವೆಯೇ?….
ಪುರಾತನ ಮೆಟ್ಟಿಲುಬಾವಿಗಳ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನೀವು ಹತ್ತಿರದಿಂದ ನೋಡಿದ್ದಾದರೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಮಹಿಳೆಯರಿಂದ ನಿಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು ಎಂಬುದು ನಿಮಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಭಾಗವೆಂದರೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿಪಾತ್ರರ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಮೆಟ್ಟಿಲು ಬಾವಿಗಳು ಅಂದವಾದ ಕಲಾತ್ಮಕತೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮರೆತುಹೋದ ನಾಗರಿಕತೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ, ಸುಮಾರು 5,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಸಿಂಧೂ ಕಣಿವೆಯ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಿಂದಲೂ ಮೆಟ್ಟಿಲುಬಾವಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಮೊಹೆಂಜೊ ದಾರೊದಲ್ಲಿ ಉತ್ಖನನ ಮಾಡಲಾದ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪುರಾತನ ಗ್ರೇಟ್ ಬಾತ್ ಮೆಟ್ಟಿಲುಬಾವಿಗಳ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.
ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ನೀರನ್ನು ನೀಡುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಅಸಾಧಾರಣವಾದ ದಾನ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ನೀರಿಗೆ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಭಂಧವಿದೆ. ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ, ಮೆಟ್ಟಿಲುಬಾವಿಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮ ಚೌಕಗಳ (ಚೌಕ್) ಅಥವಾ ರಾಜ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ (ದರ್ಬಾರ್) ತೆರೆದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಪುರುಷರು ಗಮನಿಸದಂತಹ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಬೆರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಮನೆಯ ಕಥೆಗಳನ್ನು ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ, ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಹವಾಸದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಸಾಂತ್ವನವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿ-ಪ್ರೇಮ ವಿಹಾರವನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತಾ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಕಾಲ ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ.
ಪಿತೃಪ್ರಭುತ್ವದ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದ ಆಗು-ಹೋಗುಗಳು ಕಿಟಕಿಯ ಗಾಳಿ ಗೋಪುರದಲ್ಲೇ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಅವರಿಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ದೊರಕುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ಥಳ ಮಾತ್ರ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಬಾವಿ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಪುರಾತನ ಕಾಲದ ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿ ಕುರಿತು ಅರಮನೆ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಗುಜರಾತಿನ ಸಬರಕಾಂತ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಾಲಸಮುದ್ರ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಮೆಟ್ಟಿಲುಬಾವಿಯಿದೆ ಎಂದು ಜಾನಪದವು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಎದೆ ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಮಹಿಳೆ ಈ ಬಾವಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಕುಪ್ಪಸವನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಅದ್ದಿ, ನಂತರ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದಾಗ, ನೀರಿನ ಮಾಂತ್ರಿಕ ಗುಣಗಳು ತನ್ನ ಮಗುವಿಗೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಶುಶ್ರೂಷೆ ಮಾಡಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಕಥೆಯಿದೆ.
ರಾಣಿ ಕಿ ವಾವ್ ಅಥವಾ ರಾಣಿಯ ಮೆಟ್ಟಿಲುಬಾವಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪಟಾನ್ ಸ್ಮಾರಕವು ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾಜಮನೆತನದ ಅಡಿಪಾಯವಾಗಿದೆ. ಸೋಲಂಕಿ ದೊರೆ ಭೀಮದೇವ 1 (1022-64) ರ ವಿಧವೆ ಪತ್ನಿ ರಾಣಿ ಉದಯಮತಿ ರಾಜನಿಗೆ ನೆನಪಿನ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ 1555 ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಅಡಾಲಾಜ್ ಸ್ಟೆಪ್‌ವೆಲ್, ಅಕಾ ರುಡಾಬಾಯಿ ಸ್ಟೆಪ್‌ವೆಲ್ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಜಲಸಂಚಯವಾಗಿದೆ. ಹತ್ತಿರದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತಗಾರ ಮಹಮೂದ್ ಬೇಗಡಾ ರಾಣಾನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದ. ರಾಣಾ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಹತನಾದ. ಪತಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ದುಃಖದಲ್ಲಿ, ರಾಣಿ ತನಗೆ ಮರು ಮದುವೆಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಮೆಟ್ಟಿಲುಬಾವಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕೆಂದು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟಳು. ರಾಜ ಮಹಮೂದ್ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ನೀಡಿದ ನಂತರ ದಾಖಲೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಾವಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಾವಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ನಂತರವೇ ಅವನು ರಾಣಿಗೆ ತನ್ನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುವ ಭರವಸೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಸಿದನು. ಆದರೆ, ಮೆಟ್ಟಿಲುಬಾವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ, ರುಡಾಬಾಯಿ ತನ್ನ ಜೀವನವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಮೆಟ್ಟಿಲುಬಾವಿಗೆ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕಿ ತನ್ನ ಪತಿಗೆ ಭಕ್ತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಬಾವಿಗೆ ಹಾರಿದಳು. ಹೀಗೆಯೇ ಅದೆಷ್ಟೋ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಬಾವಿಗಳು ಮಹಿಳೆಯರ ಪತಿ, ಪುರುಷರೊಂದಿಗಿನ ತಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿ ಸಂಕೇತವನ್ನು ಈ ಮೂಲಕ ಬಿಂಬಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
